باستان شناسی و علم تاریخ، ارتباط تنگاتنگی با هم دارند. از یک سو، باستان شناسان از نوشته های مورّخان برای شناسایی، کشف و مطالعه آثار و مکان های باستانی بهره می برند و از سوی دیگر نتایج کاوش های باستان شناسان، منبع ارزشمندی برای تحقیقات مورّخان به شمار می رود.
مطالعه و شناخت دوران بسیار طولانی پیش از تاریخ، عمدتاً مُتّکی به کاوش های باستان شناسی است. از این رو، بیشتر آگاهی و اطّلاعاتی که تاکنون درباره زندگی انسان ها و جوامع دوران پیش از تاریخ به دست آمده، حاصل تحقیقات علمی باستان شناسان است.
باستان شناسی کمک شایانی به مطالعه دوره تاریخی کرده است. منابع نوشتاری (مکتوب) برای شناخت کامل این دوره، مخصوصاً اوایل آن، کافی نیستند. از سوی دیگر عمده ی اطّلاعات منابع نوشتاری، مربوط به رویدادهای سیاسی و نظامی و شرح اقدامات فرمان روایان است. بنابراین، کاوش های باستان شناسی و یافته های علمی باستان شناسان به مورّخان کمک زیادی می کند که ابعاد مختلف زندگی اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی مردمان و جوامع دوره تاریخی را بهتر بشناسند.
باستان شناسی علاوه بر آن که میراث فرهنگی بشر را کشف و معرفی کرده است، نقش مهم تری در مرمَّت و نگهداری این میراث گران بها دارد.